Ο Νάνος ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ, ποιητής, συγγραφέας, μεταφραστής, γεννήθηκε στη Λωζάννη της Ελβετίας το 1921. 

Παρακολούθησε Κλασική Φιλολογία και Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ώσπου έκλεισε με τον πόλεμο το 1943. 

Πρωτοδημοσίευσε ποιήματα στα Νέα Γράμματα το 1939 και 1944, και στο Τετράδιο το 1948. 

Κατόπιν σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου και κατόπιν στη Σχολή des Hautes Etudes παρακολούθησε Μυκηναϊκή φιλολογία με το καθηγητή Michel Lejeune. 

Από το 1944 έως το 1953 μετέφρασε και παρουσίασε για πρώτη φορά στην Αγγλία τους Μοντερνιστές ποιητές του 1930-40, Σεφέρη, Εμπειρίκο, Ελύτη, Εγγονόπουλο, Γκάτσο, σ’ ένα άρθρο στο περιοδικό “Horizon” το 1946 του Cyril Connoly, και μεταφράσεις του Σεφέρη και Ελύτη στο περιοδικό New Writing του John Lehmann 1944-1948.

Το 1948 επιμελήθηκε και μετέφρασε με τους Lawrence Durrel, Bernard Spencer και Γιώργο Κατσίμπαλη την επιλογή ποιημάτων του Σεφέρη The King of Asine, με εισαγωγή του Rex Warner, που είχε μια εκπληκτική επιτυχία με 25 ενθουσιώδη άρθρα στο Λονδίνο και τις Κτήσεις.

Συνάντησε τότε τους T.S. Eliot, Stephen Spender, Dylan Thomas, W.H. Auden, εργάστηκε με τον Louis MacNeice, στο BBC και σχετίστηκε με πολλούς ανθρώπους των γραμμάτων, ποιητές, κριτικούς και συγγραφείς.

Στο Λονδίνο τύπωσε το πρώτο του ποιητικό βιβλίο: Η τιμωρία των Μάγων, το 1947.

Το 1954 μεταφέρθηκε στο Παρίσι, μετά από επιστροφή για έναν χρόνο στην Αθήνα, όπου έζησε έξι χρόνια συνεχώς και κατόπιν μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα σε Αθήνα και Παρίσι έως το 1968.

Στο Παρίσι συμμετείχε στις δραστηριότητες και τις καθημερινές σχεδόν συναντήσεις της Υπερρεαλιστικής ομάδας γύρω από τον Αντρέ Μπρετόν έως το 1960, όταν γύρισε στην Ελλάδα και ίδρυσε το πρωτοποριακό περιοδικό Πάλι το 1963-1967.

Το 1968 πήγε στις ΗΠΑ καλεσμένος από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο να διδάξει Συγκριτική Λογοτεχνία και Δημιουργική γραφή.

Δίδαξε Όμηρο σε αγγλική μετάφραση και διαλόγους του Πλάτωνα ως λογοτεχνία.

Το 1976-78 επέστρεψε στο Παρίσι με άδεια.

Το 1969 συνεργάστηκε με τον Ζακ Λακαριέρ στην παρουσίαση της ελληνικής ποίησης και πεζογραφίας στο περιοδικό Λετρ Νουβέλ και με τις ομάδες που συνέχισαν για λίγο το υπερρεαλιστικό κίνημα μετά τον θάνατο του Μπρετόν το 1966.

Συνεργάστηκε σε πολλά περιοδικά όπου δημοσίευσε πολλά άρθρα για τους: Καβάφη, Σικελιανό, Σολωμό, Εμπειρίκο, Κάλας, Εγγονόπουλο, Σεφέρη, το Χιούμορ στον Μοντερνισμό και Υπερρεαλισμό και άλλα.

Παρουσίασε με δοκίμιο την ποίηση του Ελύτη, γαλλικά στο δημοσίευμα προς τιμήν του, του Κέντρου Πομπιντού στο Παρίσι.

Το 1979 έγραψε δύο παρουσιάσεις του Ελύτη, μία στο Σαν Φρανσίσκο και μία στη Νέα Υόρκη, όταν πήρε το Νόμπελ το 1979.

Συνεργάστηκε επίσης με τους Κήλυ και Σέρραρντ στην επιλογή και μετάφραση ποιημάτων του στα Αγγλικά στο Βάικιγκ Πρες, ΗΠΑ.

Το 1978 συνέχισε τη διδασκαλία στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, έως το 1993 όταν συνταξιοδοτήθηκε. 

Το 1991 παρουσίασε στο Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι την Έκθεση Ελλήνων Υπερρεαλιστών με συμμετοχή εννέα ποιητών: Εμπειρίκο, Κάλας, Εγγονόπουλο, με πίνακες, Ελύτη, Γκάτσο, Σαχτούρη, Κακναβάτο, Βαλαωρίτη, Παπαδίτσα, ποίηση του Τσαρούχη, πίνακες του Μαγιό (Μαλιαράκη), φωτογραφίες του Εμπειρίκου, βιβλία και όσες μεταφράσεις υπήρχαν, σενάριο ταινίας για Υπερρεαλιστικά στοιχεία από την ελληνική Επανάσταση έως σήμερα στην ποίηση και λαϊκή ζωγραφική και γενική εισαγωγή, στον κατάλογο της έκθεσης, που διήρκεσε τρεις μήνες.

Επιμελήθηκε ένα δίγλωσσο τεύχος του περιοδικού «Συντέλεια» με πολλές μεταφράσεις και άρθρα στα ελληνικά και τα γαλλικά.

Το 1989  συνίδρυσε με τον ποιητή Ανδρέα Παγουλάτο, το περιοδικό Συντέλεια.

Με τον Θανάση Μασκαλέρη, μεταφράζει και επιμελείται την Ανθολογία Μοντέρνας Ελληνικής Ποίησης, 650 σελίδες, από τον Οίκο Τάλισμαν του Νιου Τζέρσευ, ΗΠΑ, με γενική εισαγωγή για την Νεοελληνική Ποίηση απ’ τον 11^ο αιώνα και χωριστές εισαγωγές για κάθε κίνημα και ποιητές (2003).

Έχει δημοσιεύσει 15 συνολικά ποιητικές συλλογές και τέσσερις συλλογές με ποιητικές πρόζες.

Ένα μέρος από τα στιχουργημένα συλλέχθησαν στους τόμους Ποιήματα Ι και ΙΙ (πρώτες εκδόσεις εξαντλημένες), β΄έκδοση Ύψιλον, Ο Έγχρωμος Στυλογράφος, ποίημα, Δωδώνη 1986 (εξαντλημένο) και τρία βιβλία με ποιητικές πρόζες συλλέχθησαν στον τόμο Παραμυθολογία, Νεφέλη 1996.

 

 

ΒΡΑΒΕΙΑ

 

Β΄ Κρατικό για την Συλλογή του Κεντρική Στοά, 1959 (Το αρνήθηκε)

Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή των ποιητικών πεζών Μερικές Γυναίκες, 1982

Κρατικό Βραβείο  Χρονικoύ - Μαρτυρίας, Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι, 1998

Βραβείο της Ακαδημίας του Ιδρύματος Ουράνη, για το σύνολο του ποιητικού του έργου, 2006

Κρατικό Βραβείο, για το σύνολο του έργου του, 2009. 

 

Τα τελευταία δημοσιευμένα ποιήματα:

 

- Ανώνυμο ποίημα του Φωτεινού Αγιάννη, Ίκαρος 1978

- Η πουπουλένια εξομολόγηση, Ίκαρος 1982

- Στο Κάτω-κάτω της Γραφής, Νεφέλη 1984

- Ο έγχρωμος Στυλογράφος, Δωδώνη 1986

- Ανιδεογράμματα, Καστανιώτης 1996

- Ήλιος ο Δήμιος μιας Πράσινης Σκέψης, Καστανιώτης 1996

- Η κάθοδος των Μ, Ύψιλον 2002

- Αλφάβητο των Κωφάλαλων, Άγκυρα 2003

- Το ξανανοιγμένο κουτί της Πανδώρας, Άγκυρα 2006

- Αλληγορική Κασσάνδρα, α΄και β΄έκδοση, Καστανιώτης 1998

- Άνθη του Θερμοκηπίου, Απόπειρα 2009

- Ουρανός χρώμα Βανίλιας, Άγκυρα 2011

- Γραμματοκιβώτιο Ανεπίδοτων Επιστολών, Ύψιλον 2011

- Χρίσματα,  Δέκατα 2011

       

 

ΔΟΚΙΜΙΑ 

- Για μια Θεωρία της Γραφής, Ελληνικός διαφωτισμός, Μοντερνισμός, Σεφέρης, Το Χιούμορ στον Υπερρεαλισμό και άλλα. Εξάντας 1990

- Για μια Θεωρία της Γραφής β΄, Ηλέκτρα 2006

- Αριστοτέλης Βαλαωρίτης «Ένας Ρομαντικός», επιλογή ποιημάτων, πεζών, Ερμής

- Ανδρέας Εμπειρίκος, Ύψιλον 1989.

 

 

ΠΕΖΑ

 

- Απ’ τα Κόκκαλα Βγαλμένη, β΄έκδοση, Νεφέλη 1982

- Η ζωή μου μετά θάνατον εγγυημένη, Νεφέλη 1995

- Παραμυθολογία, αναδημοσίευση εξαντλημένων, Νεφέλη 1996

- Ο Σκύλος του Θεού, α΄και β΄έκδοση, αφηγήματα 1998

- Τα σπασμένα χέρια της Αφροδίτης της Μήλου, Άγρα 2002

- Ο Θησαυρός του Ξέρξη, μυθιστόρημα, β΄ έκδοση, Άγκυρα

- Μα τον Δία, μυθιστόρημα, Ηλέκτρα 2008

- Άστεγος ο Μέγας, αφήγημα σε στίχους, Ύψιλον 2003

- Γνωρίζετε την Ελπινίκη πεζά Α' και Β΄ έκδοση Ηλέκτρα 2006.

 

 

Ετοιμάζεται: 

 

- Για μια Θεωρία της Γραφής Γ΄, (Δοκίμια. Μεταξύ άλλων περιέχει μια εισήγηση για τον ελληνικό Προεπαναστατικό Διαφωτισμό, στο συμπόσιο για την Ελληνική Επανάσταση, Χάρβαρντ)

 

Βιβλιογραφία εκτενής από τον Δημήτρη Σκλαβενίτη, Νεφέλη.